máy thuỷ chuẩn

(cg. máy thuỷ bình), thiết bị dùng để đo độ chênh cao giữa hai điểm bằng phương pháp hình học với tia ngắm nằm ngang.

Máy thuỷ chuẩn đặt ở khoảng giữa hai điểm cần xác định chênh cao. Trên hai điểm đó có đặt hai mia thẳng đứng.

Máy thuỷ chuẩn có các bộ phận chính:

1) Bệ máy với 3 ốc chân có thể nâng hoặc hạ từng phía của máy;

2) Trục quay của máy (trục đứng);

3) Ống kính gồm vật kính, thị kính và bộ phận điều chỉnh tiêu cự (điều quang).

Nhiều loại máy có bộ phận đo nhỏ để đo phần lẻ của khoảng chia trên mia. Về cấu trúc máy thuỷ chuẩn, có loại chỉ dùng các ống bọt nước tròn và dài để cân bằng máy, có loại máy cân bằng tự động.

Căn cứ vào độ chính xác, có thể chia máy thuỷ chuẩn thành các loại:

a) Độ chính xác cao dùng trong độ cao hình học các hạng I, II;

b) Độ chính xác trung bình dùng trong độ cao hình học các hạng III, IV;

c) Máy thuỷ chuẩn kĩ thuật dùng trong độ cao hình học hạng IV và thấp hơn.

Về cấu tạo, có thể phân làm hai loại: máy thuỷ chuẩn quang học và máy thuỷ chuẩn điện tử. Hiện nay, thường dùng máy thuỷ chuẩn điện tử.